Werkwijzer – Initiatief- en programmafase

Initiatief- en programmafase

M3H beschikt over 20 jaar ervaring in het ontwerpen en bouwen van complexe binnenstedelijke woningbouwprojecten, van de initiatieffase tot en met de oplevering. Een goed ontwerpproces begint met het formuleren van de juiste uitgangspunten. In de ontwerppraktijk wordt deze programmafase steeds belangrijker. M3H heeft veel ervaring in het opstellen van heldere en richtinggevende programma’s van eisen. Dit doen we samen met de opdrachtgever. Door middel van contextuele analyse, typologisch onderzoek, verkavelingstudies, omgevingsonderzoek, een duurzaamheidscan en het schetsmatig onderzoeken van de architectonische uitstraling kunnen wij snel en effectief verschillende varianten uitwerken die vervolgens kunnen worden doorgerekend en beoordeeld. Op deze manier maken we samen met de opdrachtgever en andere betrokkenen afgewogen keuzes. Het gaat dan om een goed doordacht programma voor het nieuwe of bestaande gebouw, vaak na een gefundeerde afweging tussen sloopnieuwbouw of hergebruik en renovatie.

initiatief-en-programmafase-web-2
Schetsonderzoek varianten renovatie + sloopnieuwbouw, Vijverstraat – ter Gouwstraat Amsterdam

Onderzoek

1. Historische analyse
De omgeving bepaalt voor een belangrijk deel de waarde en de ruimtelijke betekenis van een gebouw. Met een gedegen historische analyse brengen we de geschiedenis van de locatie en de omliggende bebouwing in kaart. M3H maakt gebouwen die reageren op hun context en de geschiedenis van hun plek. In sommige gevallen leidt dat tot een eigentijdse interpretatie van de bestaande bebouwing of de belendende panden. In andere situaties is meer diversiteit juist op zijn plaats en hebben onze gebouwen een meer uitgesproken eigen gezicht. De architecten van M3H hebben zitting in verschillende welstands- en monumentencommissies. Hierdoor hebben wij veel ervaring met beeldkwaliteit, historische analyses en beoordelingsprocessen.

initiatief-en-programmafase-web-3
Analyse straatwand, bestaande gevel en ontwerp, 3e Oosterparkstraat Amsterdam

2. Contextuele analyse

Een goed stedelijk gebouw gaat een interactie aan met zijn omgeving. Het belang van de omgeving van het gebouw is even groot als het belang van het gebouw als architectonisch object. Een duurzaam gebouw voegt zich in het stedelijk weefsel. Het heeft een duidelijk adres, een heldere entree en is op de openbare ruimte georiënteerd. Op stedenbouwkundige schaal is er sprake van duidelijk gedefinieerde straten, pleinen en overgangen.
M3H heeft veel ervaring in het maken van contextuele en stedenbouwkundige analyses in de programmafase en zet deze in om de waarde van omgeving en gebouwen te doorgronden. Zo maken we gebouwen die verankerd zijn in hun omgeving.

initiatief--en-programmafase-web-4
Bestaande en nieuwe hoek, woongebouw De Boetzelaer Amsterdam

3. Oriëntatie en verkaveling
Wij zorgen voor een optimale verkaveling en stapeling binnen de stedenbouwkundige kaders. Factoren als bezonning, daglicht en uitzicht, buitenruimtes en de relatie met de straat spelen hierbij een rol. Iedere plek in het gebouw geeft specifieke aanleidingen voor woningplattegronden. Straat, tuin en dak bieden verschillende mogelijkheden voor oriëntatie, entree en buitenruimte. Zo ontstaan er mogelijkheden voor een grote diversiteit aan woningtypes en krijgt daarbij iedere woning haar eigen specifieke kwaliteit. Binnen de randvoorwaarden van de aanwezige verkaveling en de dakvormen wordt het gebruik van passive en active zonne-energie geoptimaliseerd. De ontwerpen van M3H houden rekening met bezonning, verkaveling en infrastructuur.

initiatief--en-programmafase-web-5
Onderzoek verkaveling met zongerichte daken, Waterrijk Almelo

4. Typologisch onderzoek en plattegrondstudies
Door onze grote ervaring in de woningbouw kunnen wij zeer snel een typologische studie uitvoeren naar de mogelijkheden voor woningbouw op een gegeven locatie. Binnen het bureau hebben we alle kennis in huis over het bouwbesluit en andere aan woningbouw gerelateerde regelgeving. Een locatie of gebouw kan worden onderzocht met het oog op renovatie maar ook op sloopnieuwbouw met verschillende ontsluitingsvarianten en stramienstudies. Met inzet van voorbeeldplattegronden kunnen we zeer snel een ‘rekenplan’ maken, zonder elke afzonderlijke woning al precies te ontwerpen. Dit rekenplan biedt de basis voor principekeuzes en het formuleren van uitgangspunten. M3H heeft in de jaren een catalogus met honderden plattegronden opgebouwd.

initiatief--en-programmafase-web-6
Typologisch onderzoek doorsnedes en woningtypes voor de Insulindeweg, Amsterdam

5. Duurzaamheidscan
Het renoveren van een bestaand cascogebouw is in veel opzichten milieuvriendelijker dan sloopnieuwbouw. Bij nieuwbouw is het echter vaak eenvoudiger om een energiezuinig gebouw te maken dat daardoor in de gebruiksfase energiezuiniger is. De extra energiebe¬sparing van nieuwbouw in de gebruiksfase weegt echter lang niet altijd op tegen de extra energie die nodig is voor sloopnieuwbouw, waarbij veel energie verbruikt wordt voor het nieuwe (zware) casco. Een en ander is uiteraard afhankelijk van de architectonische en bouwkundige kwaliteit van de bestaande bebouwing. Bij zowel sloopnieuwbouw als bij renovatie doen we eerst een onderzoek naar de mogelijkheden die locatie en programma bieden op het gebied van energiezuinige systemen, materiaalgebruik en detaillering. Inzicht krijgen in duurzame keuzes kan in samen¬werking met verschillende adviseurs. M3H brengt samen met deze adviseurs de keuzemogelijkheden in kaart.

initiatief--en-programmafase-web-7a
Onderzoek mogelijkheden duurzame energieopwekking, 3e Oosterparkstraat Amsterdam

Middelen

1. Computertekeningen
De computer maakt het mogelijk snel en accuraat een groot aantal varianten te tekenen en te testen op bruikbaarheid en inpasbaarheid. Zowel op de schaal van de verkaveling, als op die van het woningblok met zijn stramienen, en op de schaal van de woning hebben wij een uitgebreide database van mogelijkheden opgebouwd. Hieruit kunnen we putten voor ieder project.

initiatief--en-programmafase-web-9
Studie naar plattegronden en doorsnedes met referentieplattegronden, Tugelaweg Amsterdam

2. Ruimtelijke tekeningen en maquettes
Daar waar nodig gebruiken wij ruimtelijke tekentechnieken. Voor massa- en bezonningstudies en het in kaart brengen van de aansluitingen met de belendende bebouwing zijn ruimtelijke tekeningen een zeer geschikt middel. Waar nodig wordt ook gewerkt met maquettes. Op stedenbouwkundige schaal bieden maquettes een snel en inzichtelijk middel om verschillende varianten naast elkaar te zetten en de consequenties af te wegen. Het voordeel van ruimtelijke tekeningen en maquettes is dat deze ook goed begrijpelijk zijn voor niet-ontwerpers. Daarom lenen deze middelen zich bij uitstek voor de communicatie met bestuurders en omwonenden.

initiatief--en-programmafase-web-14
Maquette verkavelingsvariant, wonen aan het park, Parkbuurt Waterrijk Almelo

 

3. Handschetsen
Het schetsen van beelden maakt massastudies en verkavelingsvoorstellen beter voorstelbaar, ontwerpkeuzes worden begrij¬pelijk en ontwerpbeslissingen komen tot leven. Handschetsen geven op een hele snelle manier inzicht in keuzes op ruimtelijk en architectonisch niveau. Schetsen laten ruimte voor nadere invulling: ze geven een goede en levendige impressie maar kunnen ook gemakkelijk worden aangepast. Schetsen hebben als voordeel boven renderings dat ze helpen te focussen op de belangrijke thema’s, zonder dat te veel details voor afleiding zorgen. Dit maakt het makkelijker om beslissingen te nemen op hoofdzaken. Schetsen passen goed bij het abstractere detailniveau van de onderzoekende fase.

initiatief--en-programmafase-web-10
Impressieschets Wenslauerstraat huisjes, Amsterdam

4. Referentiebeelden
Om snel een realistische indruk te kunnen krijgen van de architectonische uitstraling van een gebouw, gebruiken wij naast handschetsen, ruimtelijke tekeningen en maquettes ook veelvuldig referentiebeelden. Door het gebruik van referentiebeelden is het mogelijk om snel een gevoel te krijgen bij een ontwerpvoorstel. Het ontwerp wordt ervaarbaar en materiaalgebruik en detaillering worden tastbaar. Aan de hand van eerder gerealiseerde projecten kan ook goed het kwaliteitsniveau worden bepaald.

initiatief--en-programmafase-web-11
Referentie van het mestelwerk voor het ontwerp aan de Insulindeweg, Amsterdam

5. Samenwerking
M3H werkt in de programmafase nauw samen met de opdrachtgever en verschillende adviseurs. De resultaten van onderzoek vanuit de verschillende disciplines worden afgewogen om de opdrachtgever vervolgens in staat te stellen een goede beslissing te kunnen nemen. Een open ontwerphouding, gericht op samenwerking, is daarvoor essentieel. M3H werkt graag samen met goede adviseurs. Tegelijkertijd is het belangrijk om overzicht te houden en alle bevindingen in het juiste perspectief te plaatsen, om tot de juiste conclusies te komen.

initiatief--en-programmafase-web-12
Overleg Lean-sessie, 3e Oosterparkstraat Amsterdam

6. Participatie bewoners en omwonenden
M3H heeft een brede ervaring met participatie opgebouwd. In de afgelopen jaren hebben wij meerdere participatietrajecten begeleid van grote en kleine projecten, met verschillende deelnemers. Wij hebben zowel bewonersparticipatie van middelgrote sloopnieuwbouw- en renovatieprojecten begeleid als ook participatie van stakeholders en professionals bij stedenbouwkundige plannen en onderzoek. Participatie speelt een steeds belangrijker rol in planprocessen.

initiatief--en-programmafase-web-13
Participatieavond, Tugelawegblokken, Amsterdam